بهشتی شدن با تواضع (قرآن)یکی از صفات عباد الرحمن که پاداش آن غرفه‌های جاودانه بهشتی است، صفت تواضع است. ۱ - تواضعغرفههای جاودانه بهشت، پاداش بندگان متواضع خداوند است. وعباد الرحمـن الذین یمشون علی الارض هونا واذا خاطبهم الجـهلون قالوا سلـما «بندگان (خاص خداوند) رحمان، کسانی هستند که با آرامش و بی تکبر بر زمین راه می روند و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند (و سخنان نابخردانه گویند)، به آنها سلام می گویند (و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند).» اولـئک یجزون الغرفة بما صبروا ویلقون فیها تحیة وسلـما «(آری،) آنها هستند که درجات عالی بهشت در برابر شکیباییشان به آنان پاداش داده می شود و در آن، با تحیت و سلام رو به رو می شوند.» خــلدین فیها حسنت مستقرا ومقاما. «در حالی که جاودانه در آن خواهند ماند چه قرارگاه و محل اقامت خوبی!» ۱.۱ - صفات مؤمنیندر این آیه دو صفت از صفات ستوده مؤمنین را ذکر کرده، اول اینکه: "الذین یمشون علی الارض هونا- مؤمنین کسانی هستند که روی زمین با وقار و فروتنی راه می‌روند" و"هون" به طوری که راغب گفته به معنای تذلل و تواضع است بنا بر این، به نظر می رسد که مقصود از راه رفتن در زمین نیز کنایه از زندگی کردنشان در بین مردم و معاشرتشان با آنان باشد. پس مؤمنین، هم نسبت به خدای تعالی تواضع و تذلل دارند و هم نسبت به مردم چنینند، چون تواضع آنان مصنوعی نیست، واقعا در اعماق دل، افتادگی و تواضع دارند و چون چنینند ناگزیر، نه نسبت به خدا استکبار می ورزند و نه در زندگی می خواهند که بر دیگران استعلاء کنند و بدون حق، دیگران را پائین تر از خود بدانند و هرگز برای به دست آوردن عزت موهومی که در دشمنان خدا می بینند در برابر آنان خضوع و اظهار ذلت نمی کنند. پس خضوع و تذللشان در برابر مؤمنین است نه کفار و دشمنان خدا، البته این در صورتی است که به گفته راغب کلمه"هون" به معنای تذلل باشد. و اما اگر آن را به معنای رفق و مدارا بدانیم معنای آیه این می شود که، مؤمنین در راه رفتنشان تکبر و تبختر ندارند. صفت دومی که برای مؤمنین آورده این است که، چون از جاهلان حرکات زشتی مشاهده می کنند و یا سخنانی زشت و ناشی از جهل می شنوند، پاسخی سالم می دهند، و به سخنی سالم و خالی از لغو و گناه جواب می گویند، شاهد اینکه کلمه سلام به این معنا است آیه" لا یسمعون فیها لغوا و لا تاثیما الا قیلا سلاما سلاما" می باشد، پس حاصل و برگشت معنای این کلمه به این است که: بندگان رحمان، جهل جاهلان را با جهل مقابله نمی کنند. ۱.۲ - وصف عباد الرحمننخستین توصیفی که از"عباد الرحمن" شده است، نفی کبر و غرور و خودخواهی است که در تمام اعمال انسان و حتی در کیفیت راه رفتن او آشکار می شود زیرا ملکات اخلاقی همیشه خود را در لابلای اعمال و گفتار و حرکات انسان نشان می دهند، تا آنجا که از چگونگی راه رفتن یک انسان می توان با دقت و موشکافی به قسمت قابل توجهی از اخلاق او پی برد. آری آنها متواضعند، و تواضع کلید ایمان است، در حالی که غرور و کبر کلید کفر محسوب می شود، در زندگی روزمره با چشم خود دیده ایم و در آیات قرآن نیز کرارا خوانده ایم که متکبران مغرور حتی حاضر نبودند به سخنان رهبران الهی گوش فرا دهند، حقایق را به باد مسخره می گرفتند، و دید آنها فراتر از نوک بینی آنها نبود، آیا با این حالت کبر ایمان آوردن امکان پذیر است؟! آری این مؤمنان بنده خداوند رحمانند، و نخستین نشانه بندگی همان تواضع است. تواضعی که در تمام ذرات وجود آنان نفوذ کرده و حتی در راه رفتن آنها آشکار است. ۱.۳ - برترین درجات"غرفة" از ماده" غرف" (بر وزن حرف) به معنی برداشتن چیزی و تناول آن است، و غرفه به چیزی می گویند که برمی دارند و تناول می کنند (مانند آبی که انسان از چشمه برای نوشیدن برمی گیرد) سپس به قسمتهای فوقانی ساختمان و طبقات بالای منازل اطلاق شده است، و در اینجا کنایه از برترین منزلگاه‌های بهشت است. و از آنجا که"عباد الرحمن" با داشتن این اوصاف در صف اول مؤمنان قرار دارند درجه بهشتی آنان نیز باید برترین درجات باشد. ۲ - پانویس۳ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۵۴۷، برگرفته از مقاله «تواضع». |